Mediacje w szkole, ale także w innych placówkach oświatowych prowadzone są w sytuacjach konfliktowych, w których mogą brać udział rówieśnicy, rodzice, nauczyciele, dyrekcja, grono pedagogiczne czy pracownicy administracyjni. Mediacje szkolne opierają się na metodach, które mają sprzyjać konstruktywnemu odnawianiu relacji pomiędzy stronami. Całe postępowanie mediacyjne zawsze jest zgodne z prawem, systemem szkolnym, a także z normami dobrych obyczajów. Specjalizujący się w mediacjach szkolnych mediator zachowuje bezstronność i gwarantuje równorzędność. Stworzone przez mediatora warunki budują atmosferę zaufania, umożliwiają spokojne przedstawienie swojego punktu widzenia. Konflikty nie zawsze dotyczą sporów na linii uczeń – uczeń, równie dobrze złe relacje mogą powstać pomiędzy uczniem i nauczycielem, nauczycielami, dyrekcją, rodzicami czy innymi pracownikami placówki oświaty.
Środowisko szkolne jest bardzo dynamiczne, nacechowane zmianami. To w szkole dzieci wchodzą we wczesną młodość, niezwykle przeżywają zarówno sukcesy, jak i porażki, czują potrzebę akceptacji, borykają się z pewnością siebie, konfrontowani są z rówieśnikami, stawiani na gorszych lub lepszych pozycjach. Emocje, bodźce, stawiane przed nimi oczekiwania oraz częste doświadczanie agresji, niesprawiedliwości, braku zrozumienia prowadzą do konfliktów na różnych płaszczyznach. Wiele z nich udaje się zażegnać w początkowej fazie, ale niemniej sporów przybiera na sile, dochodzi do ich eskalacji, a ich rozwiązanie staje się niezwykle trudne. W takich przypadkach warto poddać strony mediacji rówieśniczej, która umożliwia przeanalizowanie w spokojnych warunkach całego konfliktu, spojrzenie na spór z różnych perspektyw. Mediacje są tym bardziej konieczne jeśli w sporze stronami są uczniowie – pokrzywdzony oraz sprawca.
W mediacjach rówieśniczych skonfliktowanymi stronami są uczniowie. Najczęściej prowadzi je mediator rówieśniczy (uczeń cieszący się zaufaniem i autorytetem wśród rówieśników i nauczycieli, przeszkolony w zakresie mediacji rówieśniczych) przy obecności patrona, czyli wychowawcy lub nauczyciela, który ma kompetencje mediatora konfliktów rówieśniczych.
Mediacje konfliktów rówieśniczych to nieco inny rodzaj sporów. Mediacje na tym polu prowadzone są przez mediatora konfliktów rówieśniczych. Jest nim przeważnie nauczyciel, odpowiednio przeszkolony z zakresu mediacji szkolnej i rówieśniczej. Charakter tych sporów powstaje na kanwie popsutych relacji, czynników materialnych, jak również grupowych zatargów, często też związanych z finansami. Dobrą praktyką w przypadku tego typu zatargów jest skierowanie sprawy do mediacji równolegle z wysłaniem jej do sądu.
Założenia szkoły powinny obejmować nie tylko przygotowanie dydaktyczne. Współczesna szkoła ma umożliwiać młodym ludziom odnalezienie własnej osobowości, zbudowania pewności siebie, zdefiniowania swoich zainteresowań i ukierunkowania ucznia w tę stronę, a także nauczenia się życia w społeczeństwie. Wszystko to powinno przebiegać w przyjaznej, pełnej zrozumienia atmosferze. Mediacje szkolne pomagają osiągać szkołom taki status, mogą być realizowane na wielu płaszczyznach, w sferze wychowawczej czy dydaktycznej oraz organizacyjnej i społecznej.
Korzyści płynące z zastosowania mediacji w szkole:
