Polskie Centrum Mediacji wypracowało standardy prowadzenia dla mediacji karnych, z nieletnim sprawcą czynu karalnego, rodzinnych, pracowniczych, cywilnych i gospodarczych, rówieśniczych oraz e-mediacji, poniżej je znajdziecie.
Mediacja jest dobrowolną i poufną szansą porozumienia się osób będących w konflikcie, w obecności bezstronnych i neutralnych mediatorów zaakceptowanych przez wszystkie strony konfliktu.
Stronami konfliktu w przypadku mediacji karnych są: pokrzywdzony i podejrzany/oskarżony. Mediacja daje sposobność pokrzywdzonemu oraz podejrzanemu/oskarżonemu na wyrażenie swoich odczuć, myśli, emocji. Pokrzywdzony przedstawia sposoby naprawienia i/lub zadośćuczynienia wyrządzonej krzywdzie/szkodzie. Przy dobrowolności udziału stron w mediacji, pokrzywdzony i podejrzany/oskarżony mają możliwość wypracowania akceptowalnego rozwiązania konfliktu.
Przebieg mediacji w sprawach karnych
- Po przesłaniu przez policję/prokuraturę/sąd sprawy do mediacji, mediatorzy najpierw nawiązują kontakt z podejrzanym/oskarżonym w celu ustalenia jego gotowości do udziału w mediacji. Dopiero po odbyciu spotkania z nim i odebrania od niego pisemnej zgody na mediację, mediatorzy prowadzą spotkanie indywidualne z pokrzywdzonym wskazanym w akcie oskarżenia.
- Mediatorzy wysyłają listownie lub telefonicznie (jeśli w aktach spraw są podane numery) zaproszenie na mediację i przekazują informację o przesłaniu przez policję/prokuraturę/sąd sprawy do mediacji. Na tym etapie kontaktów ze stronami nie udziela się szczegółowych informacji dotyczących mediacji.
- Na spotkaniach indywidualnych mediatorzy odbierają pisemną zgodę stron na udział w mediacji, przedstawiają jej zasady, reguły oraz procedury. Dowiadują się, jaki jest subiektywny punkt widzenia każdej ze stron na sprawę i rolę, jaką w niej odegrała. Wskazują na korzyści z udziału w mediacji dla każdej ze stron. Informacje powinny być rzetelne i wyczerpujące. Mediatorzy ustalają, jakie podejrzany/oskarżony ma propozycje naprawienia i/lub zadośćuczynienia krzywdzie/szkodzie i jakie są oczekiwania pokrzywdzonego wobec sposobów i form naprawienia/zadośćuczynienia wyrządzonej krzywdzie.
- Po spotkaniach indywidualnych mediatorzy ustalają termin spotkania wspólnego.
- W czasie spotkania wspólnego strony przedstawiają swój punkt widzenia, swoje spostrzeżenia, opinie, uczucia i propozycje rozwiązania konfliktu i naprawienia szkody. Pokrzywdzony określa swoje propozycje ostatecznej formy zadośćuczynienia.
- Ugoda mediacyjna jest dokumentem spisanym zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a także nie naruszającym norm i zasad współżycia społecznego. Ugoda jest podpisywana przez strony i mediatorów Jeśli strony nie doszły do porozumienia, mediatorzy sporządzają sprawozdanie z mediacji zgodnie z zasadami mediacji i przepisami prawa. Sprawozdanie podpisuje tylko mediator.
Mediatorzy i ich rola w mediacjach w sprawach karnych
- Mediatorzy tworzą bezpieczne i przyjazne warunki do mediacji tak by Strony, a szczególnie pokrzywdzony, mieli poczucie bezpieczeństwa wynikające z udziału w mediacji. Przestrzegają zasad i standardów prowadzenia mediacji.
- Mediatorzy po otrzymaniu sprawy do mediacji oceniają, czy sprawa i charakter popełnionego przestępstwa nie wpłynie na ich bezstronność i neutralność oraz czy przedmiot i charakter sprawy pozwolą na zawarcia ugody w drodze mediacji.
- Mediatorzy dbają o atmosferę zaufania i poczucia bezpieczeństwa stron biorących udział w mediacji poprzez rzetelną procedurę.
- Mediatorzy zapewniają swobodę w wyrażaniu myśli i poglądów, stosują techniki dobrej komunikacji, zachęcają strony do formułowania własnego punktu widzenia bez oskarżania i osądzania. Pozwalają wypowiadać odczucia, nazywać emocje, udrażniają komunikację. Robią przerwy, gdy jest to konieczne, podążają za stronami, dbają o to, by strony okazywały sobie wzajemnie szacunek.
- Mediatorzy dbają o to, by dialog pomiędzy podejrzanym/oskarżonym i pokrzywdzonym umożliwiał sporządzenie ugody, która w realny, konkretny sposób zabezpieczy przede wszystkim potrzeby pokrzywdzonego, ale też będzie do zaakceptowania przez drugą podejrzanego/oskarżonego oraz będzie pozytywnie wpływała na życie osób uczestniczących w procedurze mediacji.
- O udziale pełnomocników w mediacji decydują strony oraz mediatorzy.
- Strony mogą poprosić o przerwę i wyznaczenie kolejnej sesji mediacji, w tym czasie mogą m.in. skonsultować się z prawnikiem, członkiem rodziny lub inną osobą, którą darzą zaufaniem. Istotne jest również, aby strony nie czuły się w żadnym przypadku przymuszane do podpisania ugody. Mediatorzy sporządzają projekt ugody, tym samym dając stronom czas na przemyślenia i konsultacje.
- Mediatorzy pełnią rolę strażnika procedury w procesie mediacji, czuwają nad jej przebiegiem, jednakże faktycznymi gospodarzami mediacji są strony, które mediatorzy aktywizują, zadając pytania i kierując procesem w taki sposób, by budować porozumienie.
- Rekomendowanym standardem Polskiego Centrum Mediacji jest prowadzenie mediacji przez dwóch mediatorów.
Miejsce prowadzenia mediacji w sprawach karnych
- Mediatorzy, zapraszając strony, winni zapewnić bezpieczne, neutralne, wyposażone zgodnie z zaleceniami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, miejsce do przeprowadzenia mediacji – biuro mediatora.
- Wskazane jest, by mediacja odbywała się w ośrodku PCM, w którym znajdowałoby się dodatkowe pomieszczenie, potrzebne do przeprowadzenia spotkań na osobności.
Dokumentacja w mediacjach w sprawach karnych - zaproszenia, sprawozdania
- Strony są zapraszane na mediację drogą pisemną lub telefoniczną. Zaproszenia do udziału w mediacji i informacje są przekazywane bez wywierania nacisku i presji na żadną ze stron.
- Wszystkie notatki sporządzane w czasie mediacji przez mediatorów są przez nich po zakończeniu mediacji niszczone.
- Dokumentacja potwierdzająca przebieg mediacji (kopie sprawozdań, ugód itp.) jest przechowywana w ośrodku mediacji zgodnie z obowiązującym prawem, z uwzględnieniem tajemnicy dot. danych osobowych i innych informacji, w tym przepisów RODO.
- Mediatorzy po zakończeniu mediacji przesyłają do sądu sprawozdanie i ugodę, jeśli strony ją zawarły, listem poleconym lub zostawiają potwierdzone dokumenty w biurze podawczym danego sądu.
- Strony otrzymują kopię sformułowanej i podpisanej przez nie ugody.
Standardy mediacji Polskiego Centrum Mediacji z nieletnim sprawcą czynu karalnego
Mediacja to dobrowolne i poufne porozumiewanie się znajdujących się w konflikcie stron w obecności bezstronnego i neutralnego mediatora. Mediacja jest dla stron biorących w niej udział sposobnością do przedstawienia i przedyskutowania powodów popełnienia czynu karalnego. Jest możliwością wyrażenia swoich uczuć i emocji powstałych wskutek zdarzenia, a także uzyskania odpowiedzi na pytania powstałe w związku ze zdarzeniem.
Obie strony mają możliwość wypracowania akceptowanego przez siebie rozwiązania i sposobu naprawienia i/lub zadośćuczynienia krzywdzie/szkodzie powstałej w wyniku działań nieletniego.
Mediacja w przypadku nieletnich sprawców czynów karalnych ma duży wpływ na przyszłość nieletniego, może przynieść efekty wychowawcze, gdy nieletni, widząc konkretną osobę, jej emocje i krzywdę, podejmie proces resocjalizacji i nie będzie w przyszłości łamał prawa.
Mediacje mają ogromny skutek naprawczy, resocjalizacyjny i przeciwdziałający demoralizacji. Nieletni bierze odpowiedzialność za swe czyny, rozumie swój udział w procedurze mediacji i dąży do naprawienia krzywd.
Przebieg mediacji – etapy
- Mediacja prowadzona jest na mocy postanowienia sądu rodzinnego.
- Po otrzymaniu sprawy do mediacji mediatorzy wysyłają do stron zaproszenia na mediację. Otrzymują je także rodzice lub opiekunowie prawni zarówno nieletniego sprawcy czynu karalnego, jak i pokrzywdzonego, jeśli jest on małoletni. Do zaproszenia dla rodziców/opiekunów prawnych załącza się w zaklejonej kopercie zaproszenie dla nieletniego/małoletniego.
- Mediatorzy przeprowadzają spotkania indywidualne z każdą ze stron. Najpierw jest zawsze spotkanie z nieletnim sprawcą czynu karalnego, poprzedzone odebraniem pisemnej zgody na mediację i mediatorów od niego i jego opiekunów prawnych. Następnie odbywa się spotkanie z osobą pokrzywdzoną, od której również odbiera się pisemną zgodę na mediację i mediatorów.
- Na spotkaniach indywidualnych mediatorzy informują strony o zasadach i procedurze mediacji, udziale i roli rodziców, opiekunów prawnych lub innych osób w niej uczestniczących. Zapoznają się z punktem widzenia każdej ze stron na temat okoliczności, które doprowadziły do konfliktu, a także z oczekiwaniami uczestników mediacji co do sposobu zakończenia sporu, który uwzględniałby argumenty drugiej strony.
- Następnie mediatorzy ustalają termin spotkania wspólnego, podczas którego są bezstronnymi organizatorami procesu, aktywnie słuchają, są pomocni w zrozumieniu istoty sporu i precyzują interesy stron, jak również weryfikują realność i wykonalność przedstawianych propozycji.
- W czasie spotkania wspólnego z nieletnim sprawcą czynu karalnego przy braku sprzeciwu opiekunów prawnych, mediatorzy, są pomocni w udrażnianiu procesu komunikacji. Poprzez zadawane pytania pomagają uczestnikom uwzględnić punkt widzenia drugiej strony konfliktu, jej potrzeby, cele i korzyści.
- W mediacjach z nieletnim sprawcą czynu karalnego, mediatorzy mogą przeprowadzić spotkanie na osobności tylko z nieletnim i osobą pokrzywdzoną, jeśli uznają, iż sprzyjać to będzie poszukiwaniu akceptowalnych rozwiązań.
- Ugoda mediacyjna jest dokumentem spisanym zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a także nie naruszającym norm i zasad współżycia społecznego. Ugoda jest podpisywana przez strony i rodziców lub opiekunów prawnych oraz mediatorów Jeśli strony nie doszły do porozumienia, mediatorzy sporządzają sprawozdanie z mediacji zgodnie z zasadami mediacji i przepisami prawa. Sprawozdanie podpisuje tylko mediator.
Mediatorzy
1. Mediatorzy są profesjonalnie przygotowani do prowadzenia mediacji, stale doskonalą swe umiejętności poprzez szkolenia, poszerzają wiedzę w zakresie znajomości prawa. Rzetelnie informują strony o korzyściach i konsekwencjach decyzji podejmowanych przez uczestników mediacji.
2 Dbają o równowagę stron, czuwają nad przebiegiem mediacji, zachowując wszystkie jej zasady.
3 Dbają o to, by nieletni poczuwał się do odpowiedzialności za czyny, które popełnił, a także za sposób naprawienia i/lub zadośćuczynienia szkodzie/krzywdzie, która była wynikiem jego postępowania.
4. Mediatorzy dbają o to, by udział osób nieletnich przyniósł korzyści zarówno sprawcy jak i osobie pokrzywdzonej, nie tylko w sferze materialnej ale też i psychologicznej. Jest to procedura która może wywołać w osobowości uczestników daleko idące zmiany, bardziej skuteczne niż środki wychowawcze stosowane w u.p.n. ( art.6 pkt 1,2,3, lub 5 )*
5. Mediatorzy poprzez odpowiedni dobór narzędzi i technik komunikacyjnych oraz mediacyjnych pokazują nieletniemu powagę sytuacji, wskazują na konsekwencje danych zachowań w przyszłości i motywują nieletniego do zadośćuczynienia krzywdy i przestrzegania prawa.
6. Po zakończeniu mediacji mediatorzy mają obowiązek sporządzenia pisemnego sprawozdania z postępowania mediacyjnego (nawet wówczas, gdy nie osiągnięto porozumienia). Jeśli zawarto ugodę, dołącza się ją do sprawozdania i przesyła sędziemu rodzinnemu.
7. Rekomendowanym standardem Polskiego Centrum Mediacji jest prowadzenie mediacji przez dwóch mediatorów.
Uczestnicy mediacji
- Uczestnikami i gospodarzami mediacji są Strony. Mediator jest strażnikiem procedury.
- Zgodnie z treścią ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich(u.p.n.) § 10 w postępowaniu uczestniczą: nieletni sprawca, pokrzywdzony, oraz rodzice lub opiekun prawny nieletniego, a jeśli pokrzywdzonym jest małoletni, również jego rodzice lub opiekun prawny. Mediatorzy mogą zaprosić na mediację osoby trzecie (pedagoga, psychologa szkolnego, wychowawcę szkolnego lub z ośrodka, jeśli uznają, że ich udział jest istotny dla procesu mediacji, pod warunkiem wszakże, że wszystkie strony wyrażą na to zgodę).
3. Rodzice, opiekunowie prawni pełnią funkcję obserwatorów, mediatorzy dbają o to, by w mediację nie włączali się inni uczestnicy, tylko strony. Jedynie w kwestiach zadośćuczynienia materialnego - o ile jest to konieczne - włącza się rodziców lub opiekunów prawnych.
Miejsce prowadzenia mediacji
- Mediatorów obowiązuje podstawowa zasada mediacji, jaką jest neutralność, co dotyczy również miejsca prowadzonych mediacji – jest to biuro mediatora.
- W sytuacji, gdy jest wielu uczestników mediacji i należy ją poprowadzić w formie konferencji sprawiedliwości naprawczej, mediatorzy mogą zdecydować o przeprowadzeniu jej np. w szkole, jednakże i w tym wypadku winni zadbać o to, by było to miejsce neutralne (świetlica, stołówka, sala gimnastyczna, etc.)
Dokumentacja
- Strony są zapraszane na mediację drogą listowną lub telefoniczną. Zaproszenia i informacje telefoniczne są przekazywane bez wywierania nacisku i presji na żadną ze stron.
- Wszystkie notatki sporządzane w czasie mediacji przez mediatorów są przez nich po zakończeniu mediacji niszczone.
- Dokumentacja potwierdzająca przebieg mediacji (kopie sprawozdań, ugód itp.) jest przechowywana w ośrodku mediacji zgodnie z obowiązującym prawem, z uwzględnieniem tajemnicy dot. danych osobowych i innych informacji
- Po zakończeniu mediacji sprawozdanie z niej i ugoda, jeśli strony ją zawarły, jest dostarczana przez mediatorów do sądu listem poleconym lub (za potwierdzeniem) do biura podawczego danego sądu.
- Każdy z uczestników mediacji otrzymuje egzemplarz ugody mediacyjnej.
* ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich art. 3a
Mediacja to dobrowolny i poufny proces porozumiewania się stron, w obecności zaakceptowanych przez nie bezstronnych i neutralnych mediatorów.
Mediacje rodzinne mogą dotyczyć wszelkich spraw związanych z relacjami w rodzinie i być prowadzone miedzy małżonkami/partnerami, dziećmi (również dorosłymi) i rodzicami, rodzeństwem itp. Najczęściej jednak pod tym pojęciem rozumiane są mediacje okołorozwodowe.
Mediacje okołorozwodowe służyć mogą dwóm celom: albo odbudowaniu akceptowalnych relacji małżeńskich/partnerskich, albo ustaleniu warunków rozstania i budowania relacji rodzicielskiej po rozstaniu. W przypadku rodzin będących w konflikcie mediatorzy mają do odegrania specyficzną rolę w porównaniu z innymi mediacjami. Występują oni jako rzecznicy osób trzecich – dzieci pochodzących z tych związków - wskazując ich potrzeby i wykorzystując przy tym wiedzę teoretyczną, badania i doświadczenie mediacyjne. Mogą występować również jako edukatorzy, zwracając uwagę na skutki decyzji podjętych przez rodziców, widziane z perspektywy dzieci i na to, jak rozwód może być przeżywany przez nie. Mediatorzy mogą też wskazywać rodzicom różne zagrożenia niedostrzegane przez nich z powodu ich zaangażowania w swój konflikt partnerski/małżeński.
Mediatorzy mają głos doradczy, jednakże decyzja zawsze należy do rodziców.
Przebieg mediacji
- Mediatorzy nawiązują kontakt z każdą ze stron, zarówno w przypadku mediacji kierowanej przez sąd, jak też spraw zgłaszanych prywatnie. Na tym etapie mediator buduje atmosferę zaufania i bezpieczeństwa niezbędna dla dalszego procesu. W treści zaproszenia listowego bądź telefonicznego ważne jest takie sformułowanie celu i zasad mediacji, by strony uznały procedurę mediacji za pomocną w rozwiązaniu wszelkich spraw spornych.
- Po uzyskaniu od obojga rodziców zgody na mediację, odbywa się spotkanie indywidualne, na które mediatorzy zapraszają najpierw inicjatora mediacji, a w przypadku mediacji skierowanych z sądu - powoda. Potem odbywa się takie spotkanie z drugą stroną sporu.
- Na spotkaniach indywidualnych każda ze stron otrzymuje szczegółowe informacje dotyczące zasad mediacji, roli mediatorów, przedstawiają zakres tematów do omówienia i swoje preferencje w odniesieniu do ram czasowych mediacji. Mogą przedstawić listę tych potrzeb dzieci i swoich, które są niezbędne do bezpiecznego i w miarę stabilnego dalszego funkcjonowania „rodziny po rozwodzie”. Na koniec spotkań wstępnych mediatorzy wręczają rodzicom kwestionariusz planu wychowawczego/porozumienia rodzicielskiego w zakresie opieki nad dziećmi z prośbą o wypełnienie go zgodnie z potrzebami każdego z nich i o przekazanie mediatorom przed spotkaniem wspólnym.
- Na początku spotkania wspólnego strony uzgadniają zakres tematyczny mediacji, jej ramy czasowe i wraz z mediatorami wypracowują reguły spotkań. Następnie każdy z rodziców przedstawia własną ocenę sytuacji oraz propozycje określające i zaspakajające ich potrzeby i interesy dzieci. Następnie wspólnie poszukują rozwiązań, które będą korzystne dla nich i dzieci. Mediatorzy skupiają uwagę stron na problemach zaspokojenia potrzeb dzieci. Równocześnie, znając z wcześniej przekazanych planów wychowawczych/porozumień rodzicielskich, propozycje rodziców i wiedząc, co ich łączy, a co dzieli, mogą tak pokierować rozmową, by znaleźć rozwiązanie akceptowalne dla obu stron.
- Efektem końcowym procedury mediacji rodzinnej w sytuacji rozwodu rodziców jest plan wychowawczy/porozumienie rodzicielskie wypracowane wspólnie przez rodziców przy wsparciu mediatorów sporządzony w sposób tak szczegółowy, by zapewnić poczucie bezpieczeństwa i stabilności dla nich i dla ich dzieci. Plan powinien być realny, jasno sformułowany, zrozumiały dla każdej ze stron i określający powinności rodziców wobec siebie nawzajem i wobec dzieci. Elementem planu wychowawczego/porozumienia rodzicielskiego są również ustalenia dotyczące zaspokojenia potrzeb finansowych dzieci.
6. Jeśli rodzice wspólnie wnoszą w trakcie mediacji okołorozwodowych istnieje możliwość podziału majątku wspólnego.
7.Mediatorzy przesyłają do sądu protokół z mediacji wraz z planem wychowawczym/porozumieniem rodzicielskim. Ten sam zestaw dokumentów przekazują stronom, czwarty komplet pozostawiając sobie.
8.Jeśli przedmiotem mediacji są tylko ustalenia dotyczące zaspokojenia potrzeb finansowych dzieci (alimentów), wtedy końcowym dokumentem z mediacji jest ugoda mediacyjna, którą wraz z wnioskiem o zatwierdzenie ugody i protokołem przesyłana jest do sądu. Po jednym egzemplarzu dokumentów otrzymują strony, 1 egzemplarz otrzymuje mediator. Jeden komplet dokumentów mediatorzy zatrzymują dla siebie.
Mediatorzy i ich rola
- Mediatorzy udzielają stronom szczegółowych informacji dotyczących przebiegu mediacji, są moderatorami spotkań, stosują techniki dobrej komunikacji, prowadzą mediację tak, by procedura służyła rozwiązaniom i zakończyła konflikt, a ustalenia mogły być wprowadzone w życie w sposób porządkujący życie rodzinne w zmienionej już sytuacji.
- Pomagają rodzicom określić, w jaki sposób najlepiej zadbać o potrzeby i interesy małoletnich dzieci. Starają się przedstawić rodzicom punkt widzenia dziecka w sytuacji okołorozwodowej. Uwrażliwiają ich na potrzeby dzieci, przedstawiając różne reakcje dzieci na rozwód rodziców.
- Mediatorzy w mediacjach rodzinnych, gdzie w tle występują dzieci, są rzecznikami ich praw. Poprzez zadawane pytania pokazują, jak rozwód wpływa na rozwój psychofizyczny dziecka i w jaki sposób można zapewnić im poczucie bezpieczeństwa w trudnej dla nich sytuacji.
- Pokazują rodzicom, jak ważne jest zachowanie relacji rodzicielskich po rozwodzie. Mediator wspiera rodziców w dostrzeżeniu różnych skutków następstw rozwodu. Pokazuje rodzicom, czym jest konflikt lojalności przeżywany przez dzieci i wskazuje na możliwe konsekwencje.
- Są taktowni i tolerancyjni wobec różnych sposobów wychowywania dziecka.
- Nie narzucają rodzicom rozwiązań. Są rzecznikami procedury, organizują i rzetelnie prowadzą mediację. Nie wywierają nacisku na strony, zachęcają je do podjęcia wysiłku w celu osiągnięcia porozumienia . Są akceptowani przez obie strony.
- Mediatorzy w mediacji rodzinnej są edukatorami - poprzez właściwie zadawane pytania wskazują na zalety i wady rozważanych przez strony rozwiązań.
- Wspierają rodziców w otwartej, dobrej komunikacji, znają i stosują jej różne techniki, co pomaga w prowadzeniu rozmów i podejmowaniu decyzji na poziomie ustaleń.
- Mediatorzy w roli edukatorów informują rodziców o typowych reakcjach dzieci na rozwód rodziców, o sposobach wyrażania emocji przez dziecko.
- Stale pogłębiają wiedzę w tym zakresie, doskonalą swe umiejętności, dbają o etyczny poziom prowadzonych mediacji.
- Określają ramy proceduralne prowadzonych mediacji, a kiedy widzą konieczność włączenia dzieci do mediacji - w porozumieniu z rodzicami i za ich zgodą - mogą o tym zdecydować.
- Posiadają wiedzę na temat regulacji prawnych i działań sądu i są odpowiedzialni za formalną stronę porozumienia mediacyjnego w przypadku podpisania ugody czy planu wychowawczego/porozumienia rodzicielskiego.
Uczestnicy mediacji, ich role, udział dzieci
- Rodzice poinformowani przez mediatorów o celach i zasadach mediacji są zachęcani do współpracy. Określają, jakie są ich ostateczne decyzje dotyczące rozstania, ustalają warunki separacji lub rozwodu, sposób rozstania, zasady opieki nad dziećmi, sposoby finansowania – alimenty, a także tryb informowania dziecka o swych decyzjach, oraz zasady kontaktowania się dziecka z rodzicem z nim nie mieszkającym.
- Rodzice zachęcani są przez mediatorów do poszukiwania rozwiązań z wyłączeniem emocji, co jest niezwykle trudne, zważywszy na okoliczności towarzyszące rozpadowi rodziny. Mediatorzy stosują różne techniki mediacyjne, uruchamiają wiedzę i doświadczenie, mając na celu przekierowanie stron na współpracę ze sobą w imię dobra dzieci.
- Ze szczególną mocą mediatorzy starają się skupić uwagę stron na potrzebach dzieci, pomagają rodzicom rozpoznać je i ustalić obszar odpowiedzialności każdego z nich za ich realizację.
- Plan rodzicielstwa/wychowawczy, który powstaje w wyniku mediacji, winien zawierać szczegółowe informacje dotyczące sprawowania opieki rodzicielskiej, kontaktów z rodzicem nie mieszkającym z dzieckiem, sposobów zaspokojenia potrzeb materialnych, i realizacji zadań, które wynikają z rozwoju dziecka.
- Mediatorzy mogą zachęcić rodziców do włączenia dzieci do mediacji dla dokonania wstępnej diagnozy sytuacji dziecka, a także w celu ewentualnego skierowania go do odpowiednich specjalistów.
- Dzieci włączone do mediacji mogą być w czasie jej trwania poinformowane o decyzji rodziców (separacja, rozwód), a także o innych postanowieniach podjętych w czasie trwania mediacji.
- Mediatorzy w czasie trwania mediacji uzgadniają z rodzicami, jakie mogą być przeciwwskazania, ale i korzyści płynące z udziału dzieci w mediacji, zastanowią się również nad warunkami niezbędnymi do wprowadzenia dziecka na sesję mediacyjną.
- Mediatorzy pytają dziecko o zgodę na udział w mediacji i dbają o to, by nie czuło się ono obciążone odpowiedzialnością za przebieg czy wynik mediacji.
- Nie zalecamy włączania dzieci do mediacji rodzinnych w wieku poniżej 13 roku życia.
Miejsce prowadzenia mediacji
- Mediatorzy dbają o dogodne i bezpieczne miejsce do prowadzenia mediacji zapewniające stronom neutralność, poufność i komfort prowadzonych rozmów. Umawiają strony na spotkania.
- Zalecane jest prowadzenie mediacji w miejscu neutralnym dla wszystkich stron, posiadającym co najmniej dwa pomieszczenia i wyposażonym w podstawowe wygody.
Dokumentacja
- Mediatorzy w ośrodku mediacyjnym przechowują dokumentację, dbają o jej bezpieczeństwo, przestrzegając zasady poufności (dotyczy to również danych osób uczestniczących w mediacji). Dokumentacja obejmuje pisemną zgodę stron na mediacje, umowy za wykonanie mediacji, treści zaproszeń, wszelkie
kopii porozumienia (plan wychowawczy), a także protokoły z przeprowadzonego postępowania mediacyjnego przekazane do sądu, jeśli to sąd skierował sprawę do mediacji.
2.Notatki, jeśli są sporządzane przez mediatorów, po mediacji ulegają zniszczeniu.
3. Po zakończeniu mediacji, mediatorzy dbają o to, by wszelka dokumentacja poświadczająca przeprowadzenie mediacji i jej przebieg - przy zachowaniu ogólnych standardów - dotarła do tych, którzy zgłosili się do niej lub do instytucji kierujących do mediacji (sądów, etc)
Wynagrodzenie
- Wynagrodzenie i zwrot kosztów prowadzonej mediacji ponoszą strony, co do zasady po połowie.
- Opłata dokonywana jest zgodnie z zapisami umowy o przeprowadzenie mediacji.
Mediacja to dobrowolne i poufne porozumiewanie się stron będących w konflikcie w obecności bezstronnych i neutralnych mediatorów. Jest to rozmowa, w trakcie której strony dążą do rozwiązania konfliktu i poszukują takiej ugody, która będzie dla nich do zaakceptowania. Mediatorzy prowadzący mediację ułatwiają stronom porozumiewanie się - tworząc bezpieczną, poufną atmosferę, zachowując neutralność wobec przedmiotu sporu, nie narzucając swoich rozwiązań i punktu widzenia, a także dbając o równowagę stron w trakcie mediacji.
Strony zachęcane są do zachowania poufności w kwestiach dotyczących konfliktu.
Mediacje pracownicze dzielimy na: mediacje wewnątrzorganizacyjne i sądowe.
Mediacja pozwala jej uczestnikom określić kwestie sporne, zmniejszyć bariery komunikacyjne, rozważyć i opracować propozycje różnych możliwych rozwiązań i zadbać o to, by zawarte porozumienie było dla stron możliwe do zaakceptowania.
W tego typu mediacjach skuteczne i efektywne prowadzenie zależne jest w dużym stopniu od profesjonalizmu i etyki zawodowej mediatorów.
Przebieg mediacji – etapy
- Mediacja może być prowadzona na podstawie zlecenia:
- sądu (w przypadku postanowienia sądu obowiązują standardy prowadzenia mediacji cywilnych);
- stron bezpośrednio zaangażowanych w konflikt;
- osób trzecich, np. kierownictwa, związków zawodowych.
2. W mediacjach prowadzonych ze skierowania sądu lub stron mediatorzy podpisują umowę o przeprowadzenie mediacji ze stronami konfliktu. W mediacjach prowadzonych ze zlecenia osób trzecich, umowa o przeprowadzenie mediacji podpisywana jest najczęściej z osobami/organizacjami kierującymi sprawę do mediacji.
3. W mediacjach pracowniczych możliwe są spotkania mediatorów z osobami trzecimi, które nie będąc bezpośrednio zaangażowane w spór, wpływają na niego - albo wspierając działania konfliktowe, albo szukając rozwiązania konfliktu.
4.Na spotkaniach indywidualnych mediatorzy informują strony o tym, jak będzie przebiegał proces mediacji, jakie są korzyści dla stron z takiego sposobu rozwiązania konfliktu, wyjaśniają, jaka będzie ich rola, udzielają informacji na temat kosztów mediacji, wreszcie odbierają zgodę stron na udział w niej.
5.Przed rozpoczęciem posiedzeń wspólnych mediatorzy upewniają się, czy zawieszono wszelkie działania (również osób trzecich, np. związków zawodowych, kierownictwa), które mogą wpłynąć na eskalację konfliktu w związku z toczącymi się mediacjami.
6.W czasie posiedzeń wspólnych strony - po przedstawieniu swoich punktów widzenia - dążą do porozumienia obejmującego całość sporu lub zawierają porozumienie obejmujące część negocjowanych problemów.
7.Mediatorzy powinni upewnić się, czy strony wiedzą, jak porozumienie wprowadzić w życie i czy będzie ono zgodne z wewnętrznymi przepisami danego zakładu pracy.
8Jeśli ugoda mediacyjna dotyczy nie tylko reguł współpracy i wzajemnych relacji, ale również procedur, mediatorzy muszą się upewnić, czy uczestnik mediacji ma pełne kompetencje do podpisania takiej ugody, czy też należy skonsultować ją z przełożonymi.
Mediatorzy
- Mediatorzy są profesjonalnie przygotowani do prowadzenia mediacji, stale doskonalą swe umiejętności poprzez szkolenia, poszerzają wiedzę w zakresie podstawowej znajomości prawa.
- Rzetelnie informują wszystkich uczestników mediacji o korzyściach, procedurze i kosztach mediacji. Dbają o to, by podstawowe standardy mediacji, zasady, cele były określone i przedstawione stronom tak, by były zrozumiałe i jasne.
- Zapewniają stronom odpowiednie miejsce do prowadzenia mediacji, starają się o to, by miejsce to było neutralne (biuro mediatora).
- Mediatorzy są pomocni w udrażnianiu procesu komunikacji, poprzez zadawane pytania, pomagają uczestnikom uwzględnić punkt widzenia drugiej strony konfliktu, jej potrzeby, cele i korzyści.
- Diagnozują typ konfliktu, przeciwdziałają impasowi, dbają o równowagę stron, nie przyjmując żadnych korzyści od uczestników i nie wchodząc ze stronami w relacje mogące budzić wątpliwości co do ich bezstronności i neutralności.
- Czuwają nad poprawnością spisanej ugody pod względem prawnym, posiadają wiedzę, która pozwoli ostrzec strony przed nieskutecznymi warunkami ugody. Dbają o to, by ugoda była czytelna, zrozumiała i spójna wewnętrznie.
- Po zakończeniu mediacji mediatorzy sporządzają i podpisują protokół z posiedzenia mediacyjnego.
- Rekomendowanym standardem Polskiego Centrum Mediacji jest prowadzenie mediacji przez dwóch mediatorów.
Uczestnicy mediacji
- W mediacjach pracowniczych mediatorzy mogą spotkać się z osobami trzecimi nie będącymi ich uczestnikami. Ważne jest wówczas określenie, jaką funkcję pełnią te osoby w sporze: czy wspierają działania konfliktowe, czy wpływają na rozwiązanie konfliktu.
- Jeśli mediatorzy zdefiniują konflikt relacji jako główną przyczynę powstania sporu, to mediacja powinna być prowadzona z udziałem bezpośrednich jego uczestników. W takich przypadkach nie jest zalecane, by odbywała się ona pomiędzy pełnomocnikami, a zwłaszcza pomiędzy stroną a pełnomocnikiem drugiej strony.
- Uczestnicy mają prawo do przerw w procesie mediacji, mogą wówczas skorzystać z pomocy odpowiedniego specjalisty. Decyzja o tym pozostaje w rękach stron.
- Na czas trwania mediacji zarówno strony, jak i osoby trzecie (związki zawodowe, przełożony, pracodawca) zawieszają wszelkie działania w związku z toczącymi się mediacjami
Miejsce prowadzenia mediacji
- Mediatorzy powinni uwzględniać podstawową zasadę mediacji, jaką jest neutralność, co tyczy również miejsca prowadzonych rozmów.
- W mediacjach pracowniczych prowadzonych ze zgłoszenia osób trzecich dopuszcza się prowadzenie mediacji na terenie danej firmy. Niemniej zawsze musi być to miejsce neutralne (np. sala konferencyjna), którego gospodarzami na czas prowadzenia mediacji są mediatorzy, zarządzający wszelkimi procedurami.
- W przypadkach, gdy jest wielu uczestników mediacji, a zwłaszcza, jeśli jedną ze stron jest grupa, a drugą pojedyncza osoba, posiedzenia wstępne – informacyjne mogą toczyć się na terenie zakładu pracy, natomiast posiedzenia wspólne odbywają się zawsze na terenie ośrodka mediacyjnego. Zwykle rozpoczyna się mediacje od spotkania z pojedynczą osobą.
Dokumentacja
- W mediacjach pracowniczych ugoda jest dokumentem kończącym mediacje. Istnieje możliwość przygotowania akceptowanego przez strony protokołu rozbieżności.
- Na życzenie stron może powstać ugoda dla pracodawcy, będąca świadectwem rozwiązanego konfliktu, a także ugoda regulująca warunki wzajemnych relacji pomiędzy stronami.
- Dokumentacja z mediacji jest przechowywana przez mediatorów lub ośrodek mediacyjny w sposób respektujący zasadę poufności. Zawiera ona pisemną zgodę stron na mediację, umowę o przeprowadzenie mediacji, egzemplarze protokołów, ugody mediacyjnej, kopie pełnomocnictw itp.
- W mediacjach pracowniczych mediatorzy mogą pisemnie przekazać spostrzeżenia dotyczące kultury organizacji (firmy, przedsiębiorstwa) np. mechanizmów i genezy konfliktu, błędów komunikacyjnych itp. z zachowaniem pełnej poufności mediacji.
Wynagrodzenie
- Wynagrodzenie i zwrot kosztów prowadzonej mediacji ponoszą strony
- Opłata dokonywana jest zgodnie z zapisami umowy o przeprowadzenie mediacji
Mediacja to dobrowolne i poufne porozumiewanie się stron będących w konflikcie w obecności bezstronnych i neutralnych mediatorów. Jest to rozmowa, w trakcie której strony dążą do rozwiązania konfliktu i poszukują takiej ugody, która będzie dla nich do zaakceptowania. Mediatorzy prowadzący mediację ułatwiają stronom porozumiewanie się - tworząc bezpieczną, poufną atmosferę, zachowując neutralność wobec przedmiotu sporu, nie narzucając swoich rozwiązań i punktu widzenia, a także dbając o równowagę stron w trakcie mediacji.
Strony zachęcane są do zachowania poufności w kwestiach dotyczących konfliktu.
Mediacje cywilne gospodarcze możemy podzielić na:
1. mediacje sądowe;
2. mediacje przedsądowe;
3. mediacje pozasądowe.
Przebieg mediacji – etapy
- Mediacja może być prowadzona na podstawie skierowania przez:
a) sąd – postanowienie sądu o skierowaniu sprawy do mediacji;
b) strony - wniosek stron/strony lub umowa o mediację stron bezpośrednio zaangażowanych w konflikt;
c) inne instytucje.
2 W mediacjach prowadzonych ze skierowania sądu lub stron mediatorzy podpisują umowę na przeprowadzenie mediacji ze stronami konfliktu.
3.Na spotkaniach indywidualnych mediatorzy informują uczestników o tym, jak będzie przebiegał proces mediacji, jakie są korzyści dla stron z takiego sposobu rozwiązania konfliktu, wyjaśniają, jaka będzie ich rola, oraz rola mediatorów, udzielają informacji na temat kosztów mediacji, wreszcie odbierają ostateczną zgodę stron na udział w niej.
4.Przed ustaleniem daty i miejsca spotkania wspólnego mediatorzy upewniają się, czy zawieszono wszelkie działania, które mogą wpłynąć na eskalację konfliktu w związku z toczącymi się mediacjami. Jest to niezwykle istotny warunek, by mediacja miała szansę zakończyć się porozumieniem stron.
5.W czasie posiedzeń wspólnych strony - po przedstawieniu swojego punktu widzenia – dążą, przy aktywnym wsparciu mediatorów, do porozumienia obejmującego całość sporu lub zawierają porozumienie obejmujące część negocjowanych problemów.
6. Mediator powinien upewnić się, czy strony wiedzą, jak porozumienie wprowadzić w życie, przy czym nie może być ono sprzeczne z prawem, musi być zgodne z zasadami współżycia społecznego, nie może zmierzać do obejścia prawa i musi być zrozumiałe dla wszystkich uczestników procesu oraz nie może zawierać sprzeczności.
7.Podpisanie ugody i sporządzenie protokołu kończy mediację. Mediator wysyła ugodę do sądu, stronom zaś wręcza ich egzemplarze ugody wraz z wnioskiem o zatwierdzenie jej, a także protokół i ewentualnie inne niezbędne dokumenty, np. wyciąg z KRS, oryginały pełnomocnictw, itp.
Mediatorzy
- Mediatorzy są profesjonalnie przygotowani do prowadzenia mediacji, stale doskonalą swe umiejętności poprzez szkolenia, poszerzają wiedzę w zakresie podstawowej znajomości prawa.
- Rzetelnie informują wszystkich uczestników mediacji o korzyściach, procedurze i kosztach mediacji, a także o zyskach z niej płynących ( m. in. o możliwości zwrotu 100% lub 75% kosztów sądowych w przypadku zatwierdzenia przez Sąd ugody). W przypadku mediacji przedsądowych o obniżenie opłaty stałej lub stosunkowej w przypadku prób polubownego rozpatrzenia sporu przed wytoczeniem powództwa o 2/3 nie więcej jednak niż o 400 złotych.
- Dbają o to, by podstawowe standardy mediacji, zasady, cele były określone i przedstawione stronom tak, by były zrozumiałe i jasne.
- Zapewniają stronom odpowiednie, neutralne miejsce do prowadzenia mediacji (biuro mediatora), organizują wszystkie spotkania mediacyjne.
- Mediatorzy są pomocni w udrażnianiu procesu komunikacji. Poprzez zadawane pytania pomagają uczestnikom uwzględnić punkt widzenia drugiej strony konfliktu, jej potrzeby, cele i korzyści.
- Diagnozują typ konfliktu, przeciwdziałają impasowi, dbają o równowagę stron, nie przyjmując żadnych korzyści od uczestników i nie wchodząc ze stronami w relacje mogące budzić wątpliwości co do ich bezstronności i neutralności.
- Dbają o to, by ugoda była czytelna, zrozumiała i spójna wewnętrznie oraz zgodna z przepisami prawa.
- Po zakończeniu mediacji mediatorzy sporządzają i podpisują protokół z posiedzenia mediacyjnego.
- Rekomendowanym standardem Polskiego Centrum Mediacji jest prowadzenie mediacji przez dwóch mediatorów.
Uczestnicy mediacji
- W mediacjach cywilnych gospodarczych naturalnymi współuczestnikami mediacji są pełnomocnicy stron, którzy wspierają swoich klientów oraz czuwają nad zgodnymi z obowiązującymi przepisami prawa zapisami ugody. Pełnomocnicy uczestniczą w całości mediacji lub na jej końcowym etapie, kiedy po ustaleniu przez strony warunków ugody nadają im prawny charakter.
2. Strony mają prawo do przerw w procesie mediacji, w trakcie których mogą skorzystać z pomocy odpowiedniego specjalisty. Decyzja o tym pozostaje w rękach stron.
3. Jeśli mediatorzy zdefiniują konflikt relacji jako główną przyczynę powstania sporu, to mediacja powinna być prowadzona z udziałem bezpośrednich jego uczestników. W takich przypadkach nie jest zalecane, by odbywała się ona pomiędzy pełnomocnikami, a zwłaszcza pomiędzy stroną a pełnomocnikiem drugiej strony.
Miejsce prowadzenia mediacji
- Miejsce prowadzenia mediacji powinno być dogodne i bezpieczne, zapewniające stronom neutralność, poufność i komfort prowadzonych rozmów. Zalecane są co najmniej dwa pomieszczenia w celu prowadzenia ewentualnych spotkań na osobności.
Dokumentacja
- W mediacjach cywilnych ugodę podpisują strony. Ugoda wraz z wnioskiem o jej zatwierdzenie i innymi niezbędnymi dokumentami stanowi załącznik do protokołu.
- W przypadku braku ugody dokumentem kończącym mediację jest protokół podpisany przez mediatora.
- Mediator, zachowując zasadę poufności, przesyła dokumentację właściwemu wydziałowi sądu (jeśli mediacja odbyła się na wniosek sądu), lub sporządzony protokół przekazuje stronom.
- Dokumentacja z mediacji jest przechowywana i zabezpieczona przez mediatora lub ośrodek mediacyjny w sposób respektujący zasadę poufności oraz właściwe przepisy prawa.
- Sąd na zgodny wniosek stron może upoważnić mediatora do zapoznania się z aktami sprawy.
- W mediacjach przedsądowych i pozasądowych strona lub strony mają prawo do złożenia wniosku o zatwierdzenie ugody we właściwym Sądzie.
Wynagrodzenie
- Wynagrodzenie i zwrot kosztów prowadzonej mediacji ponoszą strony, co do zasady po połowie.
- Opłata dokonywana jest zgodnie z zapisami umowy o przeprowadzenie mediacji.
Standard 1
Wprowadzenie mediacji rówieśniczej, mediacji w konfliktach rówieśniczych i szkolnej do szkoły wymaga przygotowania środowiska szkolnego: kadry pedagogicznej, pracowników administracyjnych, uczniów oraz rodziców poprzez szkolenia informacyjne oraz szkolenia
z zakresu mediacji
Standard 2
Wprowadzenie mediacji rówieśniczej, mediacji w konfliktach rówieśniczych i szkolnej jako istotnej metody rozwiązywania konfliktów w środowisku szkolnym wymaga zgody:
Dyrektora, Rady Pedagogicznej, Rady Rodziców (Rady Szkoły – jeśli została powołana)
i Samorządu Uczniowskiego.
Standard 3
Wprowadzenie mediacji rówieśniczej, mediacji w konfliktach rówieśniczych i szkolnej wymaga wpisania jej do statutu szkoły/placówki oświatowej oraz do innych dokumentów wewnątrzszkolnych, na podstawie których organizowana jest praca w szkole/placówce oświatowej.
Standard 4
Konieczne jest przeprowadzenia szkoleń dla środowiska szkolnego wskazanych w standardzie 1 a przeprowadzanych zgodnie z opisem zawartym w załączniku nr 1 według następujących etapów:
- Pierwszy etap – szkolenia informacyjne o mediacji dla pracowników szkoły
i rodziców (szkolenia prowadzone przez trenera mediacji rówieśniczej); - Drugi etap – szkolenia dla nauczycieli – mediatorów mediacji rówieśniczych
i szkolnych (szkolenia prowadzone przez trenera mediacji rówieśniczej); - Trzeci etap – szkolenia dla uczniów (szkolenia prowadzone przez trenera mediacji rówieśniczej i edukatora mediatorów rówieśniczych).
Standard 5
Rekomenduje się powołanie w szkołach klubów mediatorów zrzeszających mediatorów rówieśniczych i mediatorów konfliktów rówieśniczych i szkolnych. Zadaniem klubów
jest prowadzenie mediacji, omawianie prowadzonych mediacji między uczniami/mediatorami (superwizja), wspieranie się wzajemnie w rozwoju i dbanie o szerzenie idei rozwiązywania sporów bez przemocy wśród pozostałych uczniów danej szkoły.
Standard 6
Koordynacją działań związanych z wprowadzeniem mediacji rówieśniczej, mediacji
w konfliktach rówieśniczych i szkolnej zajmuje się osoba wybrana spośród pracowników szkoły - Koordynator Szkolnego Klubu Mediatorów–mediator konfliktów rówieśniczych
i edukator mediatorów rówieśniczych, osoba koordynująca działalność mediacyjną w szkole. Koordynator SKM jest umiejscowiony w statucie szkoły, wskazywany przez Radę Szkoły.
Główne zadnia koordynatora SKM:
- wypracowanie z mediatorami rówieśniczymi regulaminu prowadzenia mediacji w szkole,
- prowadzenie działań promujących mediację rówieśniczą wśród uczestników życia szkolnego (uczniowie, kadra, rodzice, społeczność lokalna, przedstawiciele samorządu, straży miejskiej, policji, sądów i innych jednostek mających w zadaniach pracę z młodzieżą szkolną – kluby sportowe, domy kultury itp.),
- organizowanie spotkań mediatorów rówieśniczych co najmniej raz w miesiącu,
- superwizowanie pracy mediatorów rówieśniczych i udzielania im wsparcia,
- prowadzenie dokumentacji mediacyjnej oraz kontrolowanie wypełniania warunków ugody,
- prowadzenie dokumentacji działalności SKM
Standard 7
O uruchomieniu programu mediacji rówieśniczej i szkolnej w szkole należy poinformować społeczność szkolną poprzez przeprowadzenie akcji informacyjno-promocyjnej.
Standard 8
Kandydatem na mediatora rówieśniczego powinien być uczeń cieszący się zaufaniem rówieśników, pracowników szkoły, którego wiek, samodzielność i stopień dojrzałości psychospołecznej pozwolą na zrozumienie istoty konfliktu, mediacji, punktu widzenia drugiego człowieka. Niezbędna jest również zgoda kandydata i jego rodziców oraz ukończenie szkolenia wymienionego w standardzie 4.
Standard 9
Szkoła wprowadzając mediację rówieśniczą powinna dbać o ciągłość procesu edukacji kolejnych grup mediatorów rówieśniczych, mediatorów konfliktów rówieśniczych i szkolnych.
Standardy prowadzania mediacji rówieśniczej, mediacji w konfliktach rówieśniczych i szkolnej.
Standard 1
Miejscem prowadzenia mediacji rówieśniczej powinno być wydzielone neutralne pomieszczenie na terenie szkoły, gwarantujące spokój i poczucie bezpieczeństwa uczniów
oraz zachowanie poufności mediacji.
Standard 2
Prowadzenie mediacji rówieśniczej nie może zakłócać organizacji pracy szkoły.
Standard 3
Mediacja rówieśnicza, w konfliktach rówieśniczych i szkolna przebiega według poniższych zasad mediacji:
a) dobrowolność mediacji oznacza uczestnictwo w mediacji z własnej woli i w dobrej wierze, aby samemu poszukiwać sposobów rozwiązania konfliktów. Mediatorzy nie mogą stosować żadnych form nacisku, ani wywierać jakiejkolwiek presji na którąkolwiek ze stron w celu skłonienia jej do udziału w mediacji.
b) poufność mediacji – obowiązuje zarówno mediatorów jak i uczestników mediacji,
co pozwala budować bezpieczną przestrzeń do szukania przez strony rozwiązań
i wychodzenia sobie naprzeciw. Z punktu widzenia przepisów oznacza to że zarówno mediatorzy jak i strony nie mogą ujawnić informacji pozyskanych w trakcie mediacji,
ani żadnych propozycji, ofert, składanych sobie przez strony, o ile nie zostaną one zapisane
w formie porozumienia czy ugody mediacyjnej.
c) bezstronność mediacji i mediatorów – strony konfliktu mają równe prawa i są jednakowo traktowane przez mediatorów, którzy szczególnie dbają o zachowanie równorzędności stron.
d) neutralność – mediatorzy pozostają neutralni wobec przedmiotu sporu, nie narzucają uczestnikom mediacji własnych rozwiązań, nie dyktują im rozwiązań nawet, jeśli według nich byłyby one najkorzystniejsze dla stron lub dla rozwiązania konfliktu.
e) akceptowalność – uczestnicy wyrażają zgodę na zasady mediacji oraz na prowadzących
ją mediatorów. Ważne jest, iż strony mają prawo do zmiany mediatora, jeśli uznają,
że mediacja nie jest prowadzona zgodnie z zasadami i regułami.
f) szacunku - mediatorzy mają poszanowanie dla godności, wartości każdego człowieka. Szanują wyrażane przez niego poglądy. Nigdy go nie oceniają w trakcie mediacji, jedynie rozmawiają o jego zachowaniach i czynach. Dbają o to, by uczestnicy mediacji odnosili się
do siebie z szacunkiem. Starają się także prowadzić mediacje we właściwym tempie i czasie wyznaczonym przez ich możliwości. Rekomendowany czas trwania spotkania mediacyjnego nie dłuższy niż 2 godziny lekcyjne.
g) bezinteresowności mediatorów- polega na tym, że nie mają oni prawa wykorzystywać kontaktu ze stronami dla własnych korzyści.
h) profesjonalizmu - mediatorzy stale poszerzają swoją wiedzę i umiejętności posługiwania się nią zgodnie z dobrem i interesem stron. Mediatorzy powinni ukończyć specjalistyczne szkolenia z mediacji (w wielu krajach jest to niezbędny warunek do prowadzenia mediacji).
i) w mediacjach rówieśniczych, mediacjach w konfliktach rówieśniczych i szkolnych
w przypadku pojawienia się w trakcie mediacji informacji o molestowaniu, popełnieniu przestępstwa lub sytuacjach związanych z używaniem środków psychoaktywnych
przez uczniów, mediator powinien o tym poinformować koordynatora SKM. Mediator
ma obowiązek poinformować strony na początku mediacji o w/w ograniczeniach zasady poufności.
Standard 4
Potrzebę przeprowadzenia mediacji rówieśniczej, mediacji w konfliktach rówieśniczych
i szkolnych mogą zgłaszać: uczniowie – strony konfliktu, inni uczniowie, pracownik szkoły lub rodzic.
Standard 5
Mediację rówieśniczą, w konfliktach rówieśniczych i szkolną prowadzi dwóch mediatorów, pod opieką dorosłego nauczyciela-mediatora.
Standard 6
Procedura mediacji rówieśniczej obejmuje następujące etapy:
a) zgłoszenie sprawy do mediacji – kwalifikacja spraw przeprowadzona przez opiekuna SKM;
b) wskazanie mediatorów – mediatorzy są wskazywani przez strony konfliktu – jeden przy zgłoszeniu sprawy do mediacji, jeśli sprawę zgłasza strona konfliktu, drugi przez drugą stronę konfliktu po rozmowie z opiekunem SKM. Jeśli sprawa nie jest zgłoszona przez strony konfliktu opiekun SKM rozmawia z obiema stronami, w trakcie rozmowy strony wskazują mediatorów. Jeżeli strony nie wskazują mediatorów robi to opiekun SKM;
c) spotkania indywidualne z każdą ze stron konfliktu;
d) spotkania wspólne mediatorów i stron konfliktu (ilość spotkań uzależniona jest
od przebiegu mediacji);
e) zakończenie mediacji (spisanie ugody, protokołu z mediacji);
f) wdrożenie porozumienia – jeśli warunki ugody rozłożone są w czasie, nad ich wypełnieniem czuwa opiekun SKM, chyba, że w ugodzie wskazano inaczej;
g) spotkanie superwizyjne mediatorów rówieśniczych z opiekunem SKM;
h) dokumentacja mediacyjna – opiekun SKM przechowuje dokumentacje z mediacji tj. ugodę oraz protokół, a jeśli ugoda nie została zawarta tylko protokół z mediacji zgodnie z zasadami mediacji i standardami RODO. Wszystkie notatki z mediacji, po jej zakończeniu są niszczone.
Zawarcie porozumienia przez strony konfliktu i realizacja warunków ugody powinny zakończyć spór, przyczyniając się do odbudowania zakłóconych relacji w środowisku szkolnym.
E-mediacja jest uzupełnieniem modelu mediacji prowadzonej w sposób bezpośredni w Polskim Centrum Mediacji, zatem standardy e-mediacji są uzupełnieniem standardów pracy mediatora PCM wynikających ze Standardów Prowadzenia Mediacji PCM w zakresie różnych specjalizacji, Kodeksu Etyki Mediatora Polskiego Centrum Mediacji i właściwych przepisów prawnych.
Standardem w Polskim Centrum Mediacji jest mediacja prowadzona w sposób bezpośredni jednak w przypadku sytuacji kryzysowej (np. pandemii) lub braku możliwości bezpośredniego spotkania mediacyjnego dopuszczalne jest zastosowanie e-mediacji. Ze szczególną uwagą należy podejść do decyzji prowadzenia e-mediacji w zakresie spraw rodzinnych, karnych i z nieletnim sprawcą czynu karalnego.
Formy e-mediacji:
E-mediacje są prowadzone w następujących formach:
- telefonicznych połączeń telekonferencyjnych
- połączeń wideo.
Środki komunikacji technicznej.
- Mediatorzy proponują Stronom rozwiązania techniczne, w tym urządzenia teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, umożliwiające indywidualne porozumiewanie się na odległość. Strony wyrażają zgodę na skorzystania z danego narzędzia, co powinno być udokumentowane w pisemnej zgodzie na e-mediację.
- Mediatorzy korzystając z danego narzędzia, powinni zwrócić uwagę na zakres licencji (np. popularny Skype w opcji bezpłatnej nie dopuszcza używania go w celach zarobkowych).
Miejsce prowadzenia e-mediacji
Mediatorzy prowadzący e-mediację powinni przebywać w ośrodkach mediacyjnych. W nadzwyczajnych sytuacjach związanych z rekomendacjami instytucji państwowych dopuszczalne jest prowadzenie e-mediacji z miejsc aktualnego zamieszkania. W takiej sytuacji należy zapewnić miejsce odpowiednio wyciszone (odizolowanie od domowników – proszę rozważyć możliwość użycia słuchawek z mikrofonem) i urządzone (oświetlenie, mikrofon, kamera i tło z tyłu mediatora muszą sprawiać wrażenie profesjonalizmu i dawać możliwość swobodnej rozmowy).
Przygotowanie do e-mediacji
- Przed rozpoczęciem e-mediacji należy przeprowadzić rozmowę diagnostyczną (za pomocą komunikatora, przez który będzie prowadzona e-mediacja) ze stronami, aby sprawdzić jakość połączenia i możliwości klientów (stron) do komunikacji za pomocą danego komunikatora.
- Niezbędne do prowadzenia spotkań w ramach e-mediacji jest zapewnienie sobie przez mediatorów dodatkowego kontakt ze stronami w sytuacji problemów z technicznych, np. telefon w przypadku komunikacji wideo, mail – w przypadku telekonferencji.
- Odebranie pisemnej od stron zgody na e-mediację wraz ze zgodą na konkretne narzędzie teleinformatyczne.
- Przedstawienie stronom niezbędnych warunków prowadzenia e-mediacji, jak:
- bezpieczne i poufne miejsce, w którym strona będzie przebywać w trakcie mediacji, zapewniające swobodną komunikację,
- nieobecność osób trzecich w pomieszczeniu, w którym przebywa strona,
- w przypadku połączeń wideo – sprawna kamera w urządzeniu.
Przebieg e-mediacji
- Spotkanie indywidualne
- Mediator inicjuje spotkanie (otwiera pokój spotkania/sesję) i zaprasza do niego mediatora współprowadzącego i Stronę. Warto zainicjować połącznie, czy telefoniczne czy wideo 5-10 minut przed wyznaczonym terminem spotkania.
- Przedstawienie się z możliwością okazania do monitora dokumentu tożsamości.
- Mediator przedstawiając zasady mediacji szczególnie podkreśla zasadę poufności i w trakcie każdego spotkania w trakcie e-mediacji bierze od stron ustne oświadczenie o świadomości istnienia tej zasady i jej przestrzegania w trakcie każdego spotkania.
- Przypomnienie o braku zgody na rejestrowanie/ utrwalanie/ zapisywanie na nośnikach analogowych i elektronicznych informacji ze spotkania dzisiejszego jak również z sesji/posiedzeń wspólnych.
- Ustalenie reguł postępowania w przypadku problemów technicznych
- Ustalenie sygnału, którym będą posługiwały się strony, gdy będą chciały odnieść się do kwestii poruszanych w trakcie spotkania.
- Sesje/posiedzenia wspólne.
Zgodnie z punktem 1 a) i 1 od c) do f)
- Przypomnienie o regule nie wyłączania mikrofonu ani kamery przez cały czas trwania spotkania, poza ustaloną przerwą.
- Podczas e-mediacji możliwe są przerwy. W takim przypadku prosimy o wyłączenie mikrofonu i kamery i ponowne ich włączenie po upłynięciu czasu, na który się umówiliśmy (prosimy nie opuszczać pokoju/sesji spotkania, aby uniknąć problemu z ponownym wejściem).
- Ustalenie reguł spotkań na osobności.
- Należy pamiętać, aby na każdym etapie mediacji być gotowym na przejście z e-mediacji na mediację w formie tradycyjnej.
Podpisanie ugody
- Podpisanie może nastąpić:
- w zwykłej formie pisemnej:
- poprzez bezpośrednie spotkania mediatorów ze Stronami
- poprzez przesłanie Stronom ustalonej treści ugody e-mailem w dokumencie pdf. Po wydrukowaniu 4 egzemplarzy ugody każda Strona parafuje wszystkie kartki i je podpisuje, a następnie przesyła mediatorowi wszystkie podpisane egzemplarze listem poleconym. Mediator wraz ze sprawozdaniem/protokołem przesyła ugodę w 2 egzemplarzach, każdy podpisany tylko przez jedną Stronę do sądu i do Stron.
- Należy wystrzegać się sytuacji, gdy tylko jedna ze stron ma ugodę podpisaną przez drugą stronę.
- W formie elektronicznej, wymagane jest posiadanie przez strony podpisu kwalifikowanego
