Coraz popularniejsza forma rozwiązywania sporów jest także wybierana przez sąd jako skuteczna droga do wypracowania ugody. Jeśli sprawa trafiła już do sądu, może on skierować strony sporu na mediacje z urzędu jak i na wniosek stron. Co więcej na każdym etapie postępowania sami mamy prawo do wnioskowania o rozpoczęcie mediacji sądowych. W obu przypadkach konfliktem w Polskim Centrum Mediacji zajmie się mediator wpisany na listę stałych mediatorów prowadzona przez prezesów sądów okręgowych. Po wypracowaniu ugody mediacyjnej trafia ona do sądu, by została tam zatwierdzona. Tylko w taki sposób zyskuje ona moc prawną ugody sądowej. Wówczas ma ona takie same skutki, jakby została zawarta przed sądem.
Jak każda mediacja, tak i sądowa charakteryzuje się dobrowolnością. Natomiast mediator kieruje się bezstronnością, pozostaje neutralny, zachowuje poufność i prowadzi sprawę tak, by w zgodnej atmosferze wypracować akceptowalną i satysfakcjonującą obie strony ugodę. W ramach mediacji sądowej mogą być prowadzone mediacje:
Mediacje sądowe prowadzone w oparciu o kodeks postepowania karnego
W sprawach karnych, o wykroczenia i z nieletnim sprawcą czynu karalnego również są prowadzone mediacje. Sprawę do mediacji kieruje policja, prokuratura (w sprawach karnych) czy sąd we wszystkich wskazanych powyżej. Zawarta w wyniku mediacji ugoda nie kończy postępowania karnego. W sprawie z oskarżenia publicznego ugoda zawarta przed mediatorem jest dokumentem zawierającym zgodne oczekiwania stron co do sposobu zakończenia sprawy. Sąd bierze pod uwagę treść ugody mediacyjnej przy rozstrzygnięciu sprawy, co może prowadzić do: uwzględnienia wniosku oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze, uznania zawarcia ugody jako okoliczności łagodzącej przy wymiarze kary, nadzwyczajnego złagodzenia kary, odstąpienia od wymierzenia kary, a nawet od obligatoryjnego orzeczenia środka karnego we wszystkich wskazanych w ustawie przypadkach.
W sprawie z oskarżenia prywatnego mediacja jest alternatywą obowiązkowego posiedzenia pojednawczego prowadzonego przez sąd przed rozprawą główną. Zawarta ugoda mediacyjna, po zatwierdzeniu jej przez sąd lub uznaniu przez organ kierujący sprawę kończy całe postępowanie.
