Stowarzyszenie Polskie Centrum Mediacji powstało w maju 2000 roku. Jesteśmy kontynuatorami działalności Zespołu ds. Wprowadzenia Mediacji w Polsce przy Stowarzyszeniu Penitencjarnym Patronat.
W dniach 1-2 kwietnia 2000 grupa 22 osób spotkała się w Górkach koło Garwolina, aby opracować zręby nowej organizacji - Statut PCM, byli to:
Andrzej Banaszek, Joanna Bocheńska, Waldemar Figat, Ewa (Górska) Wieczorek, Iwona Jaśkiewicz-Wyrębska, Jolanta Kaczorek, Robert Kaszczyszyn, Marzena Korzeniewska, Jerzy Książek, Marian Kulecki, Anna Luczek, Izabela Marchlewicz, Józef Obertaniec, Robert Podkowiński, Joanna Skupieńska-Mówińska, Małgorzata Sosnowska, Danuta Stopińska, Janina Waluk, Hanna Wszałkowska, Joanna Zdanowska, Maciej Zydlewicz, Marek Życzyński.
Nasza historia zaczyna się w chwili, gdy w 1992 r. grupa pracowników ówczesnego Biura Interwencji Senatu oraz przedstawiciele Zarządu Głównego Stowarzyszenia Penitencjarnego Patronat, na zaproszenie niemieckiej Fundacji H. Bőll'a, wyjechała do Kolonii. Tam zapoznała się z działalnością niemieckich ośrodków mediacji, zajmujących się szczególnie nieletnimi sprawcami czynu karalnego. Uzyskane w Niemczech informacje stanowiły zaczyn powstania Zespołu ds. Wprowadzenia Mediacji w Polsce, który oficjalnie został powołany w grudniu 1995 roku i afiliowany przy Stowarzyszeniu Penitencjarnym Patronat, wspierany finansowo przez Fundację H. Bőll'a. Konsultantami naukowymi Zespołu ds. Wprowadzania Mediacji w Polsce byli m.in: profesor Dobrochna Wójcik, profesor Andrzej Murzynowski, profesor Lech Falandysz, profesor Marek Safjan, dr Beata Czarnecka-Dzialuk, dr Zbigniew Romaszewski, dr Paweł Moczydłowski.
W tym czasie Zespół prowadził szeroką działalność edukacyjną, m.in. przeszkolił ponad 400 przyszłych mediatorów z całej Polski. Grupa dwudziestu, najbardziej doświadczonych mediatorów z całego kraju ukończyła szkolenie II stopnia prowadzone przez znakomitych niemieckich specjalistów i otrzymała certyfikat doradcy ds. rozwiązywania konfliktów.
Nie mniej ważne było dla nas promowanie idei sprawiedliwości naprawczej wśród przedstawicieli polskiego wymiaru sprawiedliwości (sędziów, prokuratorów, służb jednostek penitencjarnych) i szerokich kręgów polskiego społeczeństwa. Mamy w tym zakresie wiele osiągnięć.
Po pięciu latach działalności w 2000 roku, zamykając bardzo ważny etap w wytyczaniu szlaków dla pozasądowych sposobów rozwiązywania sporów, przede wszystkim w perspektywie karnej i nieletnich sprawców czynu karalnego. Członkowie Zespołu ds. Wprowadzania Mediacji w Polsce rozszerzyli zakres działalności mediacyjnej, powołując Stowarzyszenie Polskie Centrum Mediacji.
Prace członków i mediatorów Polskiego Centrum Mediacji nadal skupiały się na szeroko pojętym propagowaniu idei mediacji jako alternatywnej metody rozwiązywania konfliktów i sporów.
Najważniejszym, choć nie jedynym celem w pracach Zespołu, a następnie Polskiego Centrum Mediacji było wprowadzenie mediacji jako instytucji prawnej do polskiego wymiaru sprawiedliwości. Po 1995 r. na terenie całego kraju powstały ośrodki mediacji, w których realizowano eksperymentalny program mediacji między pokrzywdzonym a sprawcą czynu karalnego. Między innymi, na bazie naszych doświadczeń zostały opracowane i ostatecznie wprowadzone w 1997 r. zmiany w kodyfikacji karnej dot. wprowadzenia instytucji mediacji do kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego. W maju 2001 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie warunków prowadzenia mediacji w sprawach nieletnich sprawców czynów karalnych a w czerwcu 2003 r w sprawach dorosłych sprawców przestępstw. Przedostatnim etap było wprowadzenie mediacji do KPC w 2005 r., czyli możliwość prowadzenia mediacji w sprawach cywilnych, rodzinnych, gospodarczych i pracowniczych. Ostatnim etapem wprowadzenia mediacji do Polskiego wymiaru sprawiedliwości będzie wpisanie mediacji do KKW w szerszym zakresie niż jest to obecnie stosowane pomimo nowelizacji z 16 września 2011 r.
Posiadając już znaczące doświadczenie w mediacji z nieletnim sprawcą czynu karalnego, w sprawach karnych oraz pozasądowych sprawach rodzinnych i cywilnych, po raz pierwszy w 2001 roku poprowadziliśmy I pilotażowy konkurs „Rozwiązuje spory bez przemocy, czyli co wiem o sprawiedliwości naprawczej w Polsce”. Konkurs skierowany był do szkół gimnazjalnych w całej Polsce. Potwierdzeniem bardzo dużego zainteresowania oraz zapotrzebowania na zdobywanie umiejętności rozwiązywania sporów bez przemocy jest, to iż w kolejnych latach program zmienił swoją formułę w program profilaktyczno-edukacyjny z 20 godzinami warsztatów dla uczniów i nauczycieli, a w kolejnych latach również rodziców. Program ten zapoczątkował wprowadzenie mediacji rówieśniczych do szkół jako sposobu rozwiązywania konfliktów bez przemocy. Obecnie prowadzimy szkolenia dla nauczycieli – edukatorów mediatorów rówieśniczych, uczniów – kandydatów na mediatorów rówieśniczych, rodziców, których ukończenie pozwala na realizacje programu mediacji rówieśniczych w różnego rodzaju szkołach (podstawowych, gimnazjalnych i ponad gimnazjalnych).Doświadczenie zdobyte podczas realizacji programu profilaktyczno-edukacyjnego wykorzystujemy również przy współpracy z programem społecznym „Szkoła bez przemocy” w ramach, której tylko w 2008 r. przeprowadziliśmy szkolenia dla nauczycieli i uczniów z około 85 szkół, z terenu całej Polski.
Braliśmy udział w pracach przy przygotowaniu przez Sejmową Komisję Sprawiedliwości i Praw Człowieka konferencji „Mediacja w Polsce i krajach Unii Europejskiej”, rok 2003
Ważniejszym wydarzeniem było również powołanie w 2005 rok ogólnopolskiej Społecznej Rady do Spraw Alternatywnych Metod Rozwiązywania Konfliktów i Sporów przy Ministrze Sprawiedliwości, której przewodniczącą wybrana została Prezes Polskiego Centrum Mediacji dr Janina Waluk.
Pierwsze władze PCM:
Zarząd Główny PCM (2000 - 2005):
Janina Waluk - prezes, Jerzy Książek - wiceprezes, Robert Kaszczyszyn - wiceprezes, Izabela Marchlewicz- skarbnik - rezygnacja w marcu 2003 - funkcję tę pełniła do 2005 roku Magdalena Grudziecka, Joanna Zdanowska - sekretarz - w marcu rezygnacja w 2002 funkcję tę pełniła do 2005r Marzena Korzeniewska, Ewa (Górska) Wieczorek - członek, Andrzej Banaszek - członek.
Centralna Komisja Rewizyjna (2000 -2005):
Jacek Raińczuk (przewodniczący), Iwona Jaśkiewicz-Wyrębska, Bogdan Krajewski
Centralny Zespół Rozjemczy (2000-2005):
Grzegorz Skrzypczak (przewodniczący), Małgorzata Sosnowska, Waldemar Figat, Maciej Zydlewicz, Marek Życzyński.
