Eksperci ds. mediacji prowadzą rozmowy, które mają różny charakter. Każda sprawa jest nieco inna i dotyczy innego zakresu prawa, dziedzin życia. Przede wszystkim można wprowadzić rozróżnienie na mediacje sądowe, przedsądowe i mediacje pozasądowe. Kolejne rozróżnienie dotyczy charakteru konfliktu, tu można wyróżnić mediacje: karne, z nieletnim sprawcą czynu karalnego, konfliktów rówieśniczych, szkolne, oświatowe, rodzinne, pracownicze, gospodarcze, cywilne, administracyjne czy społeczne.
Mediacje tego rodzaju to rozmowy w celu rozwiązania sporu realizowane w oparciu o kodeksy. Mediacje są umieszczone w kodeksie postępowania cywilnego, kodeksie pracy, kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, kodeksie postępowania karnego, kodeksie karnym wykonawczym czy Ustawie o Postępowaniu w Sprawach Nieletnich. Mediacje sądowe są prowadzone na podstawie postanowienia sądu wydanego z urzędu lub na wniosek każdej ze stron. Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego istnieje obowiązek próby polubownego rozwiązania sporu przed złożeniem pozwu.
W tej grupie mediacji znajdują się m.in. mediacje gospodarcze, rodzinne, pracownicze, szkolne, oświatowe czy społeczne. Ugoda mediacyjna w tego typu rozmowach może być zatwierdzona przez sąd na wniosek stron, ugoda zyskuje moc postanowienia sądowego. W przypadkach ustaleń mediacyjnych dotyczących roszczeń finansowych nadana zostanie klauzula wykonalności. Mediacje pozasądowe dotyczą również sporów administracyjnych zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego art. 13 - mediacja ma być realizowana zarówno jako metoda działania organu, jak i jako sposób wypracowywania rozstrzygnięcia sprawy.
W rodzinnych sporach ważne jest odnalezienie drogi do porozumienia w sposób konstruktywny, nie niszcząc relacji z drugą osobą, a wręcz przeciwnie budując nowej jakości porozumienie w tworzonej wspólnie rzeczywistości. Trwałość więzów rodzinnych powoduje, że każde ich gwałtowne zerwanie, rozstrzygnięcia sądowe pozostawiają głębokie rysy w życiu każdego człowieka, dlatego tak istotne jest znalezienie rozwiązania w sporach, które wydają się nie mieć wyjścia. Mediacje rodzinne dotyczą najczęściej rozwodów, rodzicielstwa, finansów czy też doprecyzowania warunków kontaktowania się z dzieckiem.
Choć mieszczą się w grupie mediacji rodzinnych, są osobną kategorią. Wynika to z dyskretności i poufności takich sporów. Mediator w rozmowach przejawia najwyższe zrozumienie i obserwuje przebieg rozmów bezstronnie. Stawianie stron na równi pozwala wypracować sposoby opieki nad dziećmi, a także finansowania ich potrzeb. Mediacje rozwodowe minimalizują potrzebę realizowania krępującego postępowania sądowego. Mediacja rozwodowa pozwala uzgodnić przed mediatorami wszystkie warunki przyszłego rozwodu począwszy od sposobu rozstania, przez plan wychowawczy zawierający szczegółowy sposób opieki nad dzieckiem, miejscem jego zamieszkania oraz finansowania potrzeb, a także podział majątku wspólnego.
Celem prowadzonych rozmów jest znalezienie porozumienia w sprawach cywilnych, w których dopuszczalne jest zawarcie ugody, a wiec dotyczy to spraw, których wynik postępowania jest zależny od woli stron. Zawarcie ugody na drodze mediacji jest więc możliwe np. w sprawach o: zapłatę, zniesienie współwłasności, dział spadku, podział majątku, ochronę dóbr osobistych, zachowek i inne.
W środowisku zawodowym, miejscu pracy może dochodzić do wielu zróżnicowanych konfliktów. Słuszną decyzją, która pozwoli rozwiązać konflikt, będzie zorganizowanie rozmów mediacyjnych. Mediacje pozwolą zażegnać złe relacje, oczyścić atmosferę i pokonać kryzys. Mediacje pracownicze dotyczą sporów i konfliktów w organizacji jak również sporów zawisłych już przed sądem pracy.
Konflikty, które rodzą się pomiędzy firmami uniemożliwiają często ich rozwój, zatrzymują je w miejscu. Dlatego tak istotne jest szybkie i efektywne zażegnanie sporu. Bezstronny mediator na nowo buduje dobre relacje pomiędzy stronami i pozwala wypracować ugodę, która będzie akceptowalna dla każdej ze stron.
Spory administracyjne można z powodzeniem rozwiązywać drogą mediacji. Mediator, który zapozna się z punktem widzenia każdej strony, bezstronnie spojrzy na konflikt i umożliwi odnalezienie drogi do jego rozwiązania. Mediacje prowadzone są zarówno na poziomie sądowym jak i instytucji samorządowych.
Celem mediacji karnych jest przeprowadzenie naprawczej rozmowy pomiędzy osobą pokrzywdzoną a sprawcą czynu. Mediator zapoznaje się z argumentacją stron, przygląda się bezstronnie rozmowom i wspiera w odnalezieniu rozwiązania satysfakcjonującego osobę pokrzywdzoną i co ważne akceptowalnego przez sprawcę. Celem jest naprawienie krzywdy/szkody i zadośćuczynienie. Mediacje są prowadzone na podstawie decyzji policji, prokuratury lub sądu, organ kierujący sprawę do mediacji ma obowiązek wziąć pod uwagę ugodę stron wydając swoją decyzję.
Mediacje w sprawach nieletnich sprawców czynu karalnego lub przejawiającego czyny demoralizujące prowadzą do ugodowego rozwiązania konfliktu. Mediacja uznana jest za jeden z najlepszych czynników resocjalizacyjnych, gdyż prowadzi do naprawienia lub zadośćuczynienia czyli wzięcia odpowiedzialności za własne czyny. Mediator wspiera przebieg rozmów, tak aby jej uczestnicy zrozumieli się wzajemnie i umieli znaleźć akceptowalne dla nich rozwiązanie konfliktu.
W szkole niemal codziennie dochodzi do mniejszych lub większych sporów. Wiele z nich wymaga zaangażowania osoby trzeciej, która poprowadzi mediacje. Mediator umiejętnie skieruje spór w kierunku poszukiwania rozwiązania i współpracy. Mediacja uczy rozmowy i osiągania celów we współpracy a nie kosztem uczestników konfliktu. W szkole oprócz konfliktów między uczniami pojawiają się konflikty pomiędzy innymi członkami społeczności szkolnej tj. nauczycielami, kadrą administracyjną, dyrekcją i rodzicami. W sytuacji tych konfliktów prowadzone są mediacje szkolne lub oświatowe. Mediacja szkolna pozwala zażegnać spór i przywrócić przyjazną atmosferę.
